προβολή - συζήτηση - μαρτυρίες για τα παιδιά του ελληνικού εμφυλίου (13/9 - 20.30)

Στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου, ο Δημοκρατικός Στρατός οργάνωσε μια μεγάλη επιχείρηση διάσωσης των παιδιών στις περιοχές που έλεγχε. Στόχος του ήταν το οργανωμένο πέρασμά τους στις γειτονικές χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ, όπου αργότερα θα συναντούσαν τους γονείς τους. Η επιχείρηση αυτή φορτώθηκε με τη λασπολογία και την κατασυκοφάντηση απ’ την πλευρά του (μετ)εμφυλιακού κράτους – η προπαγάνδα του συνοψιζόταν στη λέξη “παιδομάζωμα”. Πολλά χρόνια μετά αποκαλύφτηκε η αλήθεια: το παλάτι κι οι τσανακογλύφτες του ντόπιου καθεστώτος, δήθεν σωτήρες των ανήλικων, είχαν στήσει ένα προσοδοφόρο εμπόριο, πουλώντας τα παιδιά -παιδιά ανταρτών σε αρκετές περιπτώσεις τα οποία δεν είχαν κατορθώσει να βγουν απ’ τη χώρα- που στοιβάζονταν στις κρατικές “παιδουπόλεις” της βασίλισσας Φρειδερίκης σε πλούσιες οικογένειες ξένων από “φίλες” χώρες (βλ. Ηνωμένες Πολιτείες).    

Τα παιδιά του εμφυλίου – μια εκ μεταφοράς μαρτυρία

  Ο Στ.Γ. (γεν.1942) και η Μ.Γ. (γεν.1944) κατοικούν στο Βαρδάρη κι είναι ζευγάρι-χαρακτηριστική περίπτωση παιδιών του ελληνικού εμφυλίου. Μεταφέραμε τα όσα μας είπαν στην προβολή-συζήτηση της 13ης Σεπτέμβρη και το κάνουμε κι εδώ συνοπτικά. Αμφότεροι κατάγονται από χωριά του Έβρου κι ήταν παιδιά ανταρτών του ΔΣΕ. Μεταφέρθηκαν με οργανωμένη επιχείρηση στη Βουλγαρία το 1948 για να σωθούν. Ο Στ. είχε μαζί τη μητέρα του ενώ η Μ. βρέθηκε στη Βουλγαρία χωρίς τους αντάρτες γονείς της. Έζησαν εκεί για δύο σχεδόν χρόνια στους ξενώνες που φιλοξενούσαν τα σωσμένα παιδιά απ΄ την Ελλάδα. Οι αναμνήσεις της Μ. είναι καλές απ’ την υποδοχή και τις συνθήκες διαβίωσης, αν και της έχει μείνει η εικόνα της αυστηρής παιδαγωγού - “δεν τολμούσαμε να βγούμε απ’ τη γραμμή, η δασκάλα φώναζε κι υπήρχε κλίμα πειθαρχίας”. Στο μεταξύ τους ενημέρωσαν για την τύχη των γονιών τους μέσω των αναζητήσεων του Ερυθρού Σταυρού. Ο πατέρας του Στ. σκοτώθηκε στις τελευταίες μάχες του πολέμου στο Γράμμο το 1949 ενώ οι γονείς της Μ., αντάρτες κι οι δυο τους, βρέθηκαν στη Ρουμανία (Βράιλα). Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι για το βορρά για να ξανασμίξουν οι οικογένειες. “Θυμάμαι ότι ταξιδέψαμε πρώτη φορά με τρένο και μεις, τα παιδιά καθόμασταν στο δάπεδο του βαγονιού αφού δεν υπήρχαν θέσεις.” - Μ. Μεγάλωσαν λοιπόν στη Ρουμανία, μοιραζόμενοι τη μοίρα των πολιτικών προσφύγων κι ο Στ. εργάστηκε σε εργοστάσιο χημικών ενώ η Μ. σε ραφείο. Γνωρίστηκαν στο μεταξύ, παντρεύτηκαν και γύρισαν στην Ελλάδα με τα παιδιά τους (Θεσσαλονίκη) το 1982 με το κύριο κύμα της επιστροφής των προσφύγων επί ΠΑΣΟΚ. Θα θέλαμε βέβαια να παρευρεθούν και να μας τα διηγηθούν οι ίδιοι ώστε να έχουμε την ευκαιρία να τους ρωτήσουμε αρκετά πράγματα δημόσια αλλά σεβόμενοι την επιθυμία τους και μια κάποια αμηχανία που ένιωθαν περιοριστήκαμε στο παρόν. Μόλις την ξεπεράσουν θα χαρούμε να τους φιλοξενήσουμε στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη και να τα πούμε ζωντανά.